Hiperaktivite Bozukluğu

Hiperaktivite, nörogelişimsel bir bozukluktur. Genetik geçişi vardır. Bu çocuklar aşırı hareketli, yerinde duramaz ve dürtüsel davranışları yüksektir. Bu çocuklar da toplumda “yaramaz çocuk” olarak değerlendirilir ama aslında bu durum başlı başına konsantrasyon, dikkat, dürtü kontrol bozukluğudur. Genellikle ilkokul çağında belirgin olarak ortaya çıkar. Bunun nedeni ise okul çağı başladığında çocuğun oturup, odaklanıp ders dinleyememesinden anlaşılmasıdır. Otursa bile eli ayağı hareket halindedir. Aslında doğru şekilde gözlemlenirse ve “yaramaz çocuk” olarak etiketlenmezse erken müdahale edebilirsiniz. Kurallara uymada sorun yaşarlar. Kendilerine ve çevrelerine zarar verme eğilimindedirler. Çünkü sonucunu öngöremezler.

YAPIN: Hiperaktivite Bozukluğu İçin Yapılması Gerekenler

• Çocuğa tanı konması için bir uzmana başvurmalısınız.
• Doğru sınırlar koymak, doğru davranış kalıpları belirlemek ve uygulamak için mutlaka uzman yardımı alın.
• Sosyalleşmesi için yaşıtlarıyla aynı ortamda bulunmasını sağlayın.
• TV izlemesini sınırlayın.
• Yorulmuş ve umutsuz hissedebilirsiniz. Ancak o da sizden olumsuz cümleler duymak istememektedir.
• Olumlu davranışları tablo haline getirin ve görmesini sağlayın.
• Spor aktivitelerini artırın.
• Seçenekle yönerge verin. “Önce hamurla mı oynamak istersin yoksa legolarla mı?” gibi…
• Tutarlı olun. Sergilediği aynı davranışa aynı tepkiyi verin.

** Kesin tanı konulduktan sonra; **

• Farmokolojik (ilaç) tedavi,
• Anne ve baba eğitimi,
• Okulla işbirliği,
• Çocuğun bireysel tedavisi, çocuğun gereksinimlerine göre bilişsel-davranışçı teknikler, ders çalışma becerileri, sosyal beceri eğitimi,
• Dürtüselliği erteleme-odaklanma,
• Düşünme yöntemleri.

YAPMAYIN: Hiperaktivite Bozukluğu İçin Yapılmaması Gerekenler

• “Büyünce geçer.” demek çözüm yöntemi değildir.
• Sürekli tenkit etmeyin, dürtüsel olduğunu unutmayın.
• Aşırı bağımsız ya da aşırı koruyucu olmayın.
• Ceza vermeyin.
• “Sen yaramaz bir çocuksun, söz dinlemez bir çocuksun.” gibi sözlerle benlik saygısını zedelemeyin.
• Abartılı övgülerde bulunmayın. Başarılarını makul ve orantılı bir şekilde desteklediğini hissettirin.

Hiperaktivite Bozukluğu İçin Püf Noktaları ve Öneriler

Bu, kendiliğinden ortadan kaybolacak ya da büyüdüğünde geçecek bir hareketlilik çeşidi değildir. Bu dönemde tedavi edilmeyen ve doğru yönlendirilmeyen çocuklar enerjilerini zararlı alışkanlık ve davranışlara yönelteceklerdir. Örneğin hayvanlara işkence etmek, insanlara zarar vermek,

Yukarıdaki önerilerden sonuç alamazsanız değerlendirme seansı almanız çocuğunuzun geleceği için çok önemlidir.

Minnettarım

Oğlumla baş etmekte çok zorlanıyorduk. Evde bize huzur vermediği gibi, bir de dışardan sürekli şikayet geliyordu. Zeynep hocam sihirli bir dokunuşla oğlumu daha uyumlu biri haline getirdi. Gerçekten çok minnettarım.

Duygu K.

Instagram

İletişime Geç

Hiperaktivite Bozukluğu İçin Pedagog Desteği Almalı mıyım?

Evet, hiperaktivite bozukluğu (genellikle Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu - DEHB olarak bilinir) teşhisi konmuş çocuklar için pedagog desteği almak oldukça yararlı olabilir. Pedagoglar, çocuğunuzun özel eğitim ve davranışsal ihtiyaçlarını anlamak için eğitimli profesyonellerdir ve aşağıdaki yollarla yardımcı olabilirler:

1. Bireysel Öğrenme Planları: Pedagoglar, çocuğun öğrenme tarzına ve ihtiyaçlarına uygun bireysel öğrenme planları geliştirebilir. Bu planlar, çocuğun okuldaki başarısını artırmaya yöneliktir.

2. Davranış Yönetimi: Hiperaktif çocuklar genellikle dürtü kontrolünde zorlanabilirler. Pedagoglar, bu davranışları yönetmek için stratejiler geliştirebilir ve çocuğun sosyal becerilerini güçlendirebilir.

3. Aile Eğitimi ve Danışmanlığı: Pedagoglar aynı zamanda ailelere çocuklarının durumunu daha iyi anlamaları ve evde uygun destek sistemleri oluşturmaları için rehberlik edebilir.

4. Okul ve Ev Arasında Koordinasyon: Pedagoglar, okul personeli ve aileler arasında iletişimi koordine ederek çocuğun hem akademik hem de sosyal gelişimine destek sağlayabilir.

5. Erken Müdahale: Erken yaşlarda pedagog desteği sağlamak, çocuğun uzun vadede daha iyi sonuçlar almasına yardımcı olabilir (online pedagog desteği de alınabilir).

Hiperaktivite bozukluğu olan bir çocuğun ihtiyaçları karmaşık ve çok yönlü olabileceği için, pedagog desteği almanın yanı sıra bir çocuk psikiyatristi veya psikolog gibi diğer sağlık profesyonelleriyle de çalışmak önemlidir. Bu multidisipliner yaklaşım, çocuğunuzun her yönüyle desteklenmesini sağlar.

Hiperaktivite Bozukluğu Sahibi Çocukların Ebeveynleri Nasıl Davranmalı?

Hiperaktivite bozukluğu (DEHB) sahibi çocukların ebeveynleri için doğru yaklaşım ve davranışlar, çocuğun sosyal, duygusal ve eğitim ihtiyaçlarını desteklemek açısından çok önemlidir. Ebeveynlerin uygulayabileceği bazı temel prensipler:

1. Bilgi Edinme ve Anlama

DEHB'nin ne olduğunu, nasıl tezahür ettiğini ve çocuğunuzun davranışlarını nasıl etkileyebileceğini öğrenmek çok önemlidir. Bu bozukluğa dair bilgi sahibi olmak, ebeveynlerin çocuklarının davranışlarını daha iyi anlamalarını ve uygun destek sağlamalarını kolaylaştırır.

2. Sabit ve Tutumlu Olmak

DEHB olan çocuklar genellikle tutarlılık ve yapılandırılmış bir çevre gerektirir. Günlük rutinler, açık kurallar ve beklentiler belirlemek, çocuğun neyin kabul edilebilir olduğunu anlamasına yardımcı olabilir.

3. Pozitif Takviye

Olumlu davranışları ödüllendirme, DEHB olan çocuklar için özellikle etkilidir. Takdir edilmeleri ve başarıları için övgü almak, onların özgüvenini artırabilir ve olumlu davranışları teşvik edebilir.

4. Açık İletişim

Çocuğunuzla düzenli ve açık iletişim kurun. Bu, onların hislerini ifade etmelerine ve sorunları hakkında konuşmalarına yardımcı olur. Çocuğunuzun sizi bir destek kaynağı olarak görmesi önemlidir.

5. Duygusal Desteğin Önemi

DEHB olan çocuklar sık sık eleştiri ve negatif geribildirim alabilir. Ebeveynler olarak, onların duygusal ihtiyaçlarını desteklemek ve onları koşulsuz sevmek önemlidir.

6. Uzman Desteği Alın

DEHB karmaşık bir durum olabilir ve profesyonel yardım almak genellikle gereklidir. Çocuk psikologları, pedagoglar ve diğer uzmanlarla işbirliği yaparak, çocuğunuza en uygun destek ve müdahale yöntemlerini belirleyebilirsiniz.

7. Stres Yönetimi

Ebeveynler olarak kendi stresinizi yönetmek, çocuğunuza daha iyi bakmanıza olanak tanır. Kendinize de zaman ayırmayı ihmal etmeyin.

8. Okul ve Öğretmenlerle İşbirliği

Çocuğunuzun eğitim ihtiyaçlarını desteklemek için öğretmenleri ve okul yönetimi ile sürekli iletişim halinde olun. Okul ortamının da çocuğunuz için uygun ve destekleyici olması önemlidir.

Ebeveyn olarak DEHB'li bir çocuğa bakmak zorlayıcı olabilir, ancak uygun stratejiler ve desteklerle çocuğunuzun başarılı ve mutlu bir hayat sürdürmesi mümkündür.

Çocuğunuz Yaşına Uygun Olarak Gelişiyor mu?

Gelişim Değerlendirme hizmetimiz, çocuğunuzun yaşına uygun gelişim standartlarına erişip erişmediğini bilimsel yöntemlerle ölçer.
Bu değerlendirme, erken dönemde herhangi bir gelişim sapmasını tespit etmeye ve gerekli müdahaleleri zamanında yapmaya olanak tanır.
Çocuğunuzun fiziksel, zihinsel ve duygusal gelişimini bütüncül bir yaklaşımla destekleyerek, sağlıklı bir büyüme yolculuğuna katkıda bulunuruz.

Değerlendirme Tarihi Planla

Hiperaktivite Bozukluğu Olan Çocuğu İlerde Ne Gibi Sorunlar Bekler?

Hiperaktivite bozukluğu (DEHB) olan çocuklar, yaşamlarının farklı evrelerinde çeşitli zorluklarla karşılaşabilirler. Bu durum, çocuğun kişilik özellikleri, destek sistemi, ve aldıkları tedaviye göre değişiklik gösterebilir. DEHB olan çocukların ileride karşılaşabileceği bazı yaygın sorunlar:

1. Akademik Zorluklar

DEHB olan çocuklar dikkat eksikliği, dürtü kontrolü ve zaman yönetimi konularında zorluk yaşayabilir. Bu durumlar, okul performanslarını olumsuz etkileyebilir ve ödevlerini zamanında tamamlamakta veya sınavlarda odaklanmakta güçlük çekebilirler.

2. Sosyal İlişkilerde Sorunlar

Dürtü kontrolü zorlukları ve sosyal becerilerde eksiklikler, arkadaş edinme ve arkadaşlıkları sürdürme konusunda sorunlara yol açabilir. DEHB olan çocuklar, sıklıkla yanlış anlaşılabilir veya sosyal çevrelerinde dışlanabilirler.

3. Davranışsal Sorunlar

DEHB, çocuklarda ve yetişkinlerde öfke yönetimi sorunları, sabırsızlık ve huzursuzluk gibi davranışsal sorunlarla ilişkilendirilir. Bu durum, disiplin sorunlarına ve evde ya da okulda çatışmalara neden olabilir.

4. Düşük Özgüven

Sürekli eleştiri alma ve başarısızlık deneyimleri, DEHB olan çocukların özgüvenini olumsuz etkileyebilir. Bu durum, motivasyon eksikliği ve akademik veya sosyal çabalarında isteksizlikle sonuçlanabilir.

5. Ruh Sağlığı Sorunları

DEHB olan bireylerde depresyon, anksiyete ve diğer ruh sağlığı sorunları daha yaygındır. Bu durumlar genellikle sosyal ve akademik zorluklarla ilişkilendirilir.

6. Madde Bağımlılığı

Ergenlik ve yetişkinlik dönemlerinde, DEHB olan bireylerde madde kullanımı ve bağımlılığı riski artabilir. Bu, genellikle stresle başa çıkma veya kendilerini daha iyi hissetme çabası olarak ortaya çıkabilir.

7. Mesleki Zorluklar

Yetişkin DEHB'li bireyler iş yerinde düzenli ve verimli çalışmakta zorlanabilirler. Kariyer hedeflerine ulaşmada veya iş yerinde istikrarlı bir performans göstermede güçlük çekebilirler.

Önleme ve Müdahale

Bu zorlukları hafifletmenin yolları arasında erken tanı, uygun müdahale stratejileri, destekleyici bir eğitim ortamı, ve ihtiyaca uygun psikolojik danışmanlık hizmetleri yer alır. DEHB olan çocuklar ve yetişkinler, uygun destek ve kaynaklarla başarılı ve tatmin edici bir yaşam sürdürebilirler.

Hiperaktivite Bozukluğu Olan Çocuğa Okulda Nasıl Davranılmalı?

Hiperaktivite bozukluğu (DEHB) olan çocuklar için okul ortamı, hem eğitim hem de sosyal gelişim için kritik bir alan olduğundan, öğretmenlerin ve okul personelinin bu çocuklara nasıl yaklaşmaları gerektiği çok önemlidir. DEHB olan çocuklara okulda nasıl davranılması gerektiği hakkında bazı öneriler:

1. Yapılandırılmış Çevre Oluşturmak

• Öğrencinin günlük rutinleri ve sınıf kuralları net ve tutarlı olmalıdır.
• Gerektiğinde görsel ipuçları ve hatırlatıcılar kullanarak öğrencinin günlük görevlerini takip etmesine yardımcı olun.

2. Açık ve Net İletişim

• Talimatları basit ve anlaşılır bir şekilde verin. Gerektiğinde tekrarlayın ve öğrencinin anladığından emin olmak için ondan talimatları kendi sözleriyle tekrar etmesini isteyin.
• Beklentileri ve kuralları net bir şekilde ifade edin.

3. Pozitif Pekiştirme Kullanımı

• Olumlu davranışları ve başarıları hemen ödüllendirerek pozitif pekiştirme yapın.
• Küçük adımları kutlayın ve ilerlemeyi takdir edin, bu öğrencinin motivasyonunu artırır.

4. Davranış Yönetimi Stratejileri

• İstenmeyen davranışları yönetmek için net sonuçlar belirleyin, ancak cezalandırıcı değil, öğretici ve yapıcı olun.
• Öğrencinin dürtüsellikle başa çıkmasına yardımcı olacak stratejiler geliştirin.

5. Dikkatini Odaklamaya Yardımcı Olmak

• Dikkat dağıtıcı unsurları minimuma indirin. Örneğin, sınıfta sessiz bir çalışma alanı oluşturun.
• Görevleri daha küçük, yönetilebilir parçalara bölün ve her bir görev için açık hedefler belirleyin.

6. Esneklik Göstermek

• Bireysel ihtiyaçlara göre esnek olun, bazı öğrencilerin ekstra mola zamanlarına veya sınavlarda ekstra zaman gibi özel düzenlemelere ihtiyacı olabilir.
• Öğrenme stillerini ve ihtiyaçlarını dikkate alarak öğretim metodlarını çeşitlendirin.

7. Sosyal Becerilerin Desteklenmesi

• Sosyal becerileri geliştirmeye yönelik aktiviteler ve grup çalışmaları düzenleyin.
• Arkadaşlık kurma ve sürdürme konusunda destek olun.

8. Aile ile İşbirliği

• Ebeveynlerle düzenli iletişim kurun ve onları çocuğun eğitimi ve sosyal gelişimi hakkında bilgilendirin.
• Evde ve okulda tutarlılık sağlamak için stratejiler üzerinde birlikte çalışın.

Hiperaktivite bozukluğu olan öğrencilere doğru yaklaşım ve destek, onların hem akademik hem de sosyal olarak başarılı olmalarını sağlayabilir. Okul personelinin bu çocuklara karşı duyarlı ve anlayışlı olması, onların eğitim yolculuklarında pozitif bir fark yaratabilir.

Hiperaktivite Bozukluğu Belirtileri Nelerdir?

Hiperaktivite bozukluğu (DEHB), çocukluk çağında başlayan ve genellikle yetişkinlik dönemine kadar devam edebilen bir nörogelişimsel bozukluktur. DEHB, üç ana belirti grubu etrafında tanımlanır: dikkat eksikliği, hiperaktivite ve dürtüsellik. Bu belirtilerin daha detaylı açıklamaları:

1. Dikkat Eksikliği

• Kolayca Dikkatin Dağılması: Dış uyaranlardan kolayca etkilenme ve görevlere odaklanmada zorluk.
• Görevleri Tamamlamada Güçlük: Başlanan işleri bitirme konusunda sıkıntı, sık sık iş değiştirme.
• Detaylara Dikkat Etmeme: Hatalar yapma, önemsiz detayları gözden kaçırma.
• Düzensizlik ve Organizasyon Problemleri: Zaman yönetimi ve görevleri organize etme konusunda zorlanma.
• Talimatları Takip Etme Problemi: Verilen yönergeleri dinlemede veya uygulamada güçlük.

2. Hiperaktivite

• Aşırı Hareketlilik: Yerinde duramama, sürekli hareket halinde olma.
• Sürekli Konuşma: Durmaksızın konuşma eğilimi.
• Uygunsuz Zamanlarda Koşma veya Tırmanma: Yaş için uygun olmayan zaman ve yerlerde aşırı fiziksel aktivite.
• Sakin Kalamama: Uzun süre oturmakta zorlanma, özellikle sessiz ortamlarda rahatsızlık hissetme.

3. Dürtüsellik

• Sabırsızlık: Sıra bekleyememe veya sırasını beklemekte zorlanma.
• Ani ve Düşünülmemiş Kararlar: Tehlikeli olabilecek ani kararlar alabilme.
• Sosyal İlişkilerde Zorluklar: Arkadaşları tarafından kesintiye uğratılma veya arkadaşlarının aktivitelerine müdahale etme.
• Dürtüsel Cevaplar: Soruları düşünmeden hızlıca cevaplama.

Diğer İlişkili Belirtiler

• Duygusal Tepkilerde Aşırılık: Küçük hayal kırıklıkları karşısında aşırı duygusal tepkiler verebilir.
• Unutkanlık: Günlük aktivitelerde sık sık eşya kaybetme veya önemli görevleri unutma.

DEHB'nin belirtileri bireyden bireye değişiklik gösterebilir ve bazıları sadece dikkat eksikliği, bazıları ise hiperaktivite ve dürtüsellik belirtileri gösterebilir. Erken tanı ve müdahale, bu belirtilerin yönetilmesinde kritik öneme sahiptir. Ebeveynler veya öğretmenler bu belirtileri fark ettiğinde, bir uzmana başvurarak çocuğun durumunun değerlendirilmesi önemlidir.

Hiperaktivite Bozukluğu Nasıl Tedavi Edilir?

Hiperaktivite bozukluğu (DEHB), çok yönlü bir tedavi yaklaşımını gerektiren karmaşık bir durumdur. Bu yaklaşımlar, DEHB'nin belirtilerini yönetmek ve çocuğun ya da yetişkinin günlük işlevlerini iyileştirmek için tasarlanmıştır. DEHB tedavisi genellikle ilaç tedavisi, davranışsal terapiler ve yaşam tarzı değişikliklerini içerir. DEHB için önerilen tedavi yöntemlerinin detayları:

1. İlaç Tedavisi

DEHB tedavisinde sıklıkla kullanılan iki ana ilaç türü vardır:

• Stimülanlar: Bu ilaçlar, en etkili ve yaygın kullanılan DEHB ilaçlarıdır. Beyindeki belli kimyasalların dengesini düzenleyerek dikkati artırır ve impuls kontrolünü iyileştirir. Örnekler arasında metilfenidat (Ritalin, Concerta) ve amfetamin türevleri (Adderall, Vyvanse) bulunur.
• Non-stimülanlar: Bazı bireyler stimülanlara yanıt vermez veya yan etkileri tolere edemez. Bu durumlarda, non-stimülan ilaçlar reçete edilebilir. Atomoksetin (Strattera) ve bazı antidepresanlar bu gruptadır.

2. Davranışsal Tedaviler

Davranışsal yöntemler, çocukların, gençlerin ve yetişkinlerin DEHB belirtilerini daha iyi yönetmelerine yardımcı olabilir:

• Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): DEHB'li bireylerin düşünme şekillerini ve davranışlarını değiştirmelerine yardımcı olur, böylece dikkatlerini yönetme ve dürtü kontrolü gibi konularda iyileşmeler sağlar.
• Ebeveyn Eğitimi ve Aile Terapisi: Ebeveynlere çocuklarının davranışlarını yönetme konusunda rehberlik eder ve aile içi iletişimi güçlendirir.
• Sosyal Beceri Eğitimi: Çocukların ve gençlerin arkadaşlarıyla daha etkili iletişim kurmalarını ve sosyal durumları daha iyi yönetmelerini öğretir.

3. Okul ve Eğitim Müdahaleleri

• Bireyselleştirilmiş Eğitim Programları (IEP) veya 504 Planları: Öğrencinin özel eğitim ihtiyaçlarına yönelik planlar oluşturulur ve ek kaynaklar sağlanır.
• Öğretmenler için Eğitim: Öğretmenler, DEHB olan öğrencilerin ihtiyaçlarını daha iyi anlamak ve onlara uygun pedagojik yaklaşımlar uygulamak için eğitilebilir.

4. Yaşam Tarzı Değişiklikleri

• Düzenli Fiziksel Aktivite: Spor ve egzersiz, özellikle çocuklar için, enerjiyi yönetmek ve stresi azaltmak açısından faydalıdır.
• Düzenli Uyku Rutini: Yeterli ve düzenli uyku, DEHB belirtilerinin yönetilmesinde önemli bir rol oynar. Gerekirse uyku eğitimi alınmalıdır.
• Dengeli Beslenme: Sağlıklı bir diyet ve beslenme terapisi, genel sağlık durumunu destekler ve bazı durumlarda belirtilerin şiddetini azaltabilir.

Her bireyin DEHB ile başa çıkma şekli farklı olduğundan, tedavi planının kişiye özgü olması ve düzenli olarak gözden geçirilmesi önemlidir. Etkili bir tedavi süreci için, psikiyatristler, pedagoglar, aile üyeleri ve okul personelinin yakın işbirliği gereklidir.